Zapewne niektórzy po raz pierwszy zetkną się z określeniem „Szkoła Promująca Zdrowie”, dlatego tytułem wstępu krótkie wyjaśnienie. Koncepcja Szkoły Promującej Zdrowie pojawiła się w Europie w połowie lat 80-tych, czerpiąc z ogólnych założeń promocji zdrowia prowadzonej przez Światową Organizację Zdrowia. W roku 1992 powstała Europejska Sieć Szkół Promujących Zdrowie, do której Polska przystąpiła jako jeden z siedmiu pierwszych krajów. W związku z tym projektem m.in. w 1999 roku wprowadzono do podstawy programowej ścieżkę edukacyjną „promocja zdrowia”. Celem wsparcia rozwoju programu w 2009 roku dodatkowo podpisano porozumienie o współpracy między Ministrem Edukacji Narodowej, Ministrem Zdrowia oraz Ministrem Sportu i Turystyki w sprawie promocji zdrowia i profilaktyki problemów dzieci i młodzieży.
Według programowej definicji Szkoła Promująca Zdrowie to „szkoła, która we współpracy z rodzicami uczniów i społecznością lokalną systematycznie i planowo tworzy środowisko społeczne i fizyczne sprzyjające zdrowiu i dobremu samopoczuciu społeczności szkolnej oraz wspiera rozwój kompetencji uczniów i pracowników w zakresie dbałości o zdrowie przez całe życie”.
Wśród zadań, jakie realizują Szkoły Promujące Zdrowie, znajdują się: propagowanie zdrowego stylu życia, tworzenie nawyków prozdrowotnych, wychowanie ucznia, który radzi sobie z problemami, nawiązuje pozytywne relacje z otoczeniem, akceptuje samego siebie, uświadomienie uczniom, rodzicom i nauczycielom zagrożeń związanych z zachowaniami ryzykownymi, współpraca z instytucjami wspierającymi działalność profilaktyczną, wspieranie rodziców w zakresie ich wiedzy na temat profilaktyki prozdrowotnej, dbałość o środowisko fizyczne szkoły.
Dodać jeszcze należy, że program realizowany jest na czterech poziomach: szkolnym, rejonowym, wojewódzkim i krajowym, a udział w nim potwierdzają stosowne certyfikaty. Liczba szkół w Polsce zrzeszonych w sieci Szkół Promujących Zdrowie wynosi ponad 4000. Wśród nich od tego roku znajduje się też Szkoła Podstawowa im. św. Jadwigi Królowej w Kamieniu Prusinie, która jako pierwsza w gminie Kamień może pochwalić się zdobyciem certyfikatu potwierdzającego przynależność do Rejonowej Rzeszowskiej Sieci Szkół i Placówek Promujących Zdrowie.
Swój udział w programie rozpoczęliśmy w roku szkolnym 2015/2016 od złożenia wniosku w Kuratorium Oświaty w Rzeszowie. Po nawiązaniu kontaktu z Rejonowym Koordynatorem Szkół Promujących Zdrowie panią Jadwigą Boho rozpoczęliśmy tzw. okres przygotowawczy. W tym czasie powołany został powołany Szkolny Zespół do spraw promocji zdrowia w składzie: pani Halina Bielecka, pani Maria Rurak i pani Patrycja Kochmańska. Szkolnym koordynatorem została pani Maria Murdza. Pierwszym zadaniem zespołu było zapoznanie wszystkich nauczycieli, uczniów, rodziców i pracowników szkoły z ideą programu, a następnie przeprowadzenie diagnozy wstępnej mającej na celu ustalenie problemów priorytetowych na kolejne lata aplikowania o certyfikat Szkoły Promującej Zdrowie.
W oparciu o diagnozę powstał trzyletni program „W zdrowym ciele zdrowy duch” wyznaczający zadania do realizacji w kolejnych latach 2015/2016, 2016/2017 i 2017/2018.
W naszym przypadku zadania te skupione były w trzech obszarach:
I - Bezpieczeństwo (bezpieczeństwo w szkole i środowisku, przeciwdziałanie zachowaniom ryzykownym)
II - Promowanie zdrowego stylu życia (funkcjonowanie organizmu, zasady zdrowego żywienia, aktywność fizyczna)
III - Dbanie o zdrowie psychiczne, społeczne i duchowe (stwarzanie warunków sprzyjających dobremu samopoczuciu w szkole, aktywność społeczna, charytatywna, promowanie wartości edukacji).
Trudno byłoby opisać w tym miejscu realizację wszystkich zadań, dlatego wspomnę tylko niektóre działania. Przykładowo, w dziedzinie bezpieczeństwa wdrożyliśmy projekt „Profilaktyka to nasza taktyka” na temat radzenia sobie z formami agresji i przemocy wśród dzieci, skutków przemocy, cyberprzemocy oraz metod wychowawczych w stosunku do dzieci i młodzieży, jakie powinni stosować dorośli, realizowany przez OIK w Górnie, wzięliśmy udział w programie „Nie pal przy mnie, proszę” realizowanym we współpracy z Sanepidem, wdrożyliśmy własny autorski projekt „Nasza szkoła bez agresji”, przeprowadziliśmy we współpracy z Państwową Strażą Pożarną w Nisku i OSP w Kamieniu próbną ewakuację szkoły; rokrocznie organizujemy obchody Światowego Dnia Bezpiecznego Internetu, podczas zajęć wychowawczych, spotkań z higienistką szkolną, poprzez konkursy, debaty przybliżaliśmy uczniom tematykę profilaktyki uzależnień.
W ramach promowania zdrowego stylu życia przeprowadziliśmy cykl zajęć poświęconych chorobom cywilizacyjnym, takim jak: astma, nadciśnienie, choroby układu krążenia, zawał, udar mózgu, cukrzyca czy zachorowania na raka. Promowaliśmy zasady zdrowego żywienia poprzez m.in. rokroczny udział w ogólnopolskich akcjach „Dzień Śniadania” i „Śniadanie daje moc”, udział w ogólnopolskim projekcie „Zdrowo jem, więcej wiem” i programie „Porcja pozytywnej energii”, udział szkoły w akcjach ogólnopolskich „Szklanka mleka”, „Owoce i warzywa w szkole”. Wprowadziliśmy zdrową żywność do sklepiku szkolnego i szkolnej stołówki. Ponadto uczniowie brali udział w tematycznych warsztatach kulinarnych promujących kuchnię regionalną. Rozwijaniu aktywności fizycznej sprzyjała cykliczna realizacja programu „Mały Mistrz” czy zajęć w ramach kółka sportowego a później SKS. Zachęcaliśmy uczniów do aktywnego spędzania wolnego czasu poprzez organizację zajęć pozalekcyjnych np. działalność drużyny harcerskiej, koła tańca towarzyskiego, Szkolnego Koła Scrabble; rokrocznie organizujemy dalsze wycieczki turystyczno-krajoznawcze, wycieczki po okolicy, rajdy rowerowe. W okresie ferii zimowych dzieci aktywnie spędzają czas i odpoczywają na szkolnych zimowiskach. Wprowadziliśmy autorski pilotażowy projekt „Aktywna przerwa”, zorganizowaliśmy przerwy z tańcem, z grami planszowymi, zabawami dla dzieci młodszych, rozwiązywaniem krzyżówek, malowankami; w czasie przerw między lekcjami uczniowie mają stały dostęp do stołów tenisowych i „piłkarzyków”. Muszę w tym miejscu dodać, że w naszej szkole uczniowie nie korzystają na terenie placówki z telefonów komórkowych czy smartfonów, a podczas przerw wolą aktywnie odpoczywać a nie np. serfować po portalach społecznościowych. Pod tym względem jesteśmy z naszych wychowanków bardzo dumni!
W zakresie dbania o zdrowie psychiczne, społeczne i duchowe zadbaliśmy o stworzenie warunków sprzyjających dobremu samopoczuciu w szkole, pracując nad zasadami moralnymi, postawami tolerancji, empatii, asertywności oraz sposobami radzenia sobie ze stresem, umiejętnością negocjacyjnego rozwiązywania konfliktów. Każdego roku urządzamy Szkolny Dzień Życzliwości. Uczniowie bardzo chętnie zaangażowali się w działalność społeczną, wspomnę tu o nowatorskiej działalności Samorządu Uczniowskiego, bogatym kalendarzu imprez szkolnych, organizacji uroczystości środowiskowych np. obchody Dnia Chorego, Pikniki Rodzinne czy szeroko rozumianym wolontariacie ze szkolnymi akcjami typu Dzień Łasuch, zbiórka makulatury na budowę studni w Afryce. Doświadczeniami w tym zakresie mogliśmy się podzielić z innymi szkołami podczas Ogólnopolskiej Konferencji „Wolontariat - przestrzeń czynienia dobra”, która z inicjatywy Kuratora Oświaty pani Małgorzaty Rauch odbyła się w Centrum Wystawienniczo-Kongresowym w Jasionce. Ważne miejsce w naszym programie zajęło też promowanie wartości edukacji z niezwykle ciekawymi innowacjami pedagogicznymi - cyklem spotkań z absolwentami szkoły pod hasłem „Spotkania z ciekawymi ludźmi” i „Cztery pory roku z książką”, zajęciami pod hasłem „Jak się uczyć”.
Po zakończeniu trzyletniego stażu przygotowaliśmy sprawozdanie z realizacji programu, które wraz z kompletną dokumentacją zostało złożone na ręce Rejonowego Koordynatora Szkół Promujących Zdrowie. Na jej podstawie otrzymaliśmy certyfikat potwierdzający przyjęcie szkoły do Rejonowej Rzeszowskiej Sieci Szkół i Placówek Promujących Zdrowie. Dyrektor szkoły pani Małgorzata Januszewska i szkolny koordynator programu pani Maria Murdza uczestniczyły w uroczystym rejonowym podsumowaniu programu, które odbyło się 26 kwietnia 2018 r. w Wólce Podleśnej, tam też otrzymały z rąk pani Marioli Kiełboń starszego wizytatora KO w Rzeszowie certyfikat Szkoły Promującej Zdrowie. Przed nami nowe wyzwanie – certyfikat wojewódzki, krajowy?
